Bir zamanlar aktif olarak koleksiyonu yapılan kupürler ve kupür koleksiyonculuğu ile ilgili ayrıntılar bu yazımızda.
İdealist bir Cumhuriyet öğretmeni olan Muzaffer Z. Yıldırımtel‘in 1958-59 yıllarında yazdığı denemelerinden derlenerek 1987 yılında İnkilâp Kitabevi tarafından yayımlanan “Koleksiyon Sevgisi” kitapçığından çeşitli bölümler aktaracağımız bu yazı dizisini keyifle okumanızı dileriz. (Fotoğraf ve çizimler: Semra – Hasan Kurbanoğlu)
Kupür nedir?
Gazetelerden bütünüyle çıkarılmış makale, fıkra, haber, havadis ve ilân gibi yazıları kapsayan parçalara kupür denir.
Toplanan nesneler arasında, genel kültürümüze hizmet etmeleri bakımından kupürler’in özel bir önemi vardır. Henüz okul sıralarında iken kupür toplamaya başlamış gençler, ilerde pek çok yararlanacakları bir «malzeme arşivi»ne sahip olacaklardır.
Ele geçirilecek iade gazetelerden çıkarılmak suretiyle kupür toplanabileceği gibi, «kupür evleri»ne abone olmakla da temin edilebilirler. Dünyanın birçok ülkesinde, müşterilerine diledikleri konu ve dillerde kupür sağlayan kuruluşlar bulunmaktadır.
Kupür olabilecek değerde bir yazıyı gazeteden çıkarırken dikkat edeceğimiz önemli nokta, onu çerçevesinden makasla ve düzgünce kesip almak ve sağ üstündeki boş yerine, alındığı gazetenin adını ve tarihini hemen yazmaktır. Kupürün bu belgeleme işi, gazetenin iç sayfa başlarındaki isim ve tarih kısımlarını ince bir şerit halinde kesip yapıştırmak suretiyle yapılmalı ya da daktilo ile yazılmalıdır. Belgeleme işi, kupürün çıkış yerini göstermesi bakımından önemli bir gerektir. Unutmamalıdır ki, bu gazete kesiklerinin günün birinde «kaynak» olarak sözü edilecektir.
Kupürleri koruma yöntemleri
Kupürleri rastgele yerlerde ve tomar halinde ya da tek tek kitap, defter aralarında saklamak, onların hem ömürlerini ve hem de kullanılma kolaylığını azaltır.
Korumada izlenebilecek başlıca üç yol vardır :
1. Çıplak dosyalama. Kupürlerin sol kenar arkalarına, önceden hazırlanmış 3. cm. eninde ve kupürlerin boylarına uygun karton şeritler yapıştırılır. Şeritlerin 2 cm. lik eni, kupürün dışına taşmalıdır. Bu dayanağın diş kısımları, orta yerinden zımba ile delinmek suretiyle kupür bir telli dosyaya konur. Her konu için ya da bir konunun çeşitli bölümlerine ayrı ayrı dosyalar düzenlenmelidir. Dosyalar, numara sırasıyla ana konu için ayrılan bir bağlı klasöre yerleştirilebilir. Ancak, bu yöntemle küçük kupürleri korumak güç olacak ve kullanış sırasında çabuk hırpalanacaklardır.
2. Kâğıtlı dosyalama. Bu koruma şeklinde, kupürler 31.5 x 22.5 cm. ölçüsünde kesilip hazırlanmış kağıtlara düzgünce yapıştırılır. Sayfalar, sol kenarlarından delinerek, özel şekilde yapılacak cilt kapaklarına bir kordon ya da kurdele yardımıyla bağlanabilir.
Kağıtlı dosyalamada sayfalar gerektiğinde kolayca çıkarılıp sonra tekrar yerine konulabilecektir ki, bu durum, koleksiyona rahat bir kullanışlık kazandırmaktadır. Örneğin, dilediğimiz zaman «açık sergileme» yapılabilecektir.
3. Albümleme. İstenilen boyutlarda hazırlanacak kağıt sayfalı albümler, kupür koleksiyonları için daha ideal koruma yoludur. Albümler, sabit sayfa düzenli ya da açılır kapanır halkalarla donanmış olabilir. Bu takdirde albüm sayfaları ve cilt kapakları numaralanmalı, sayfaların iki yüzünden de yararlanılmalıdır.
Birkaç konu üzerine kupür topluyorsak, her konu için ayrı ciltler düzenlemek mümkündür. Konu ayırımı yapmadan, kupürlerimizin hepsini bir genel albümde de koruyabiliriz. Her iki halde de, ayrıca bir «koleksiyon tasnif defteri» tutmak ya da kupürleri «karneleme» yoluna gitmek gerekecektir.
Kupürlerin yapıştırılması ve sayfa düzeni
Kupürler, dosya ve albüm sayfalarına, göze hoş görünecek şekilde, hafif bir yapıştırıcı yardımıyla düzgünce yerleştirilir. Sayfa üzerinde boş kalacak kısımlarda orantı gözetilmesine dikkat edilmelidir.
Bir kupür, biçimi itibariyle sayfada güzel durmayacaksa, sütunları ayrı ayrı kesilmek suretiyle yeni bir düzene konabilir. Küçük kupürlerin dördü-beşi, iki sütunluk muntazam bir dikdörtgen meydana getirecek biçimde yapıştırılır. Sayfadan taşan kupürlerin fazla kısımlarını sayfa üzerine katlamak kullanışı güçleştirir ve koleksiyonun güzelliğini bozar. Büyük kupürlerde, başlıkla asıl metin arasındaki genişçe boşlukları çıkarttıktan sonra, yeniden uygun ölçülere sokulmaları gerekir. Güzelliği bozmamak ve kupürle sayfa büyüklüğü arasındaki oranı korumak koşulu ile, bir sayfaya birden fazla kupür konabilir.
Öte yandan, kupür ve kupür bloklarına çizgilerle çerçeve yapmak, hatta aşırılığa kaçmaksızın, sayfaları birtakım hafif fon motifleriyle süslemek, kapak yazılarına ve cildine titizlik göstermekle, koleksiyonumuzu bir sanat eseri haline sokabiliriz.
Süslemede en sade ve uygun yolun, gene gazetelerden çıkarılmış minik motiflerle, renkli (özellikle kırmızı, mavi) kağıtlardan değişik çaplarda puanlar kullanma olduğunu hatırlatabiliriz. Her sayfanın uygun birkaç yerine bunları yapıştırabilirsiniz. Sayfaya iç açıcı bir görünüm kazandırmış olursunuz.
Yazı dizisi
- Koleksiyon Sevgisi-1 Güzel Eşyalar Cenneti
- Koleksiyon Sevgisi-2 Koleksiyona Nasıl Başlanır?
- Koleksiyon Sevgisi-3 Koleksiyon Konuları
- Koleksiyon Sevgisi-4 Posta Pulları ve Pul Koleksiyonculuğu
- Koleksiyon Sevgisi-5 Kitap Merakı ve Kitap Koleksiyonculuğu
- Koleksiyon Sevgisi-6 Kartpostal Koleksiyonculuğu
- Koleksiyon Sevgisi-7 Kupür Koleksiyonculuğu
- Koleksiyon Sevgisi-8 Harita Koleksiyonculuğu
- Koleksiyon Sevgisi-9 Kibrit Kutusu ve Sigara Paketleri Koleksiyonculuğu
- Koleksiyon Sevgisi-10 Doğa Koleksiyonculuğu
İlginizi çekebilir
- BiblioPera ile Araştırma Kütüphaneleri bir arada
- Kadıköy Sahaf Festivali Yaklaşıyor
- Kültür & Tarih Sohbetleri Programı
- Tarihsel Belge Olarak Fotoğraf
0 Yorum bulunuyor “Koleksiyon Sevgisi-7 Kupür Koleksiyonculuğu”