«Bir zamanlar kitap meraklıların tüylerini diken diken eden ve sahaf sohbetlerinde günlerce konuşulup tahminler yürütülen kitap müzayedelerinde 1996 baharıyla birlikte bir patlama oldu.» Ülkemizdeki kitap müzayedelerine 1996 yılından bir bakış.
Toplumsal Tarih Dergisi Temmuz 1996 – M. Sabri Koz “ Müzayede… Yine Müzayede… ”
İzmir’de iki, Ankara’da bir ve İstanbul’da üç olmak üzere altı kitap müzayedesi yaşandı Nisan – Mayıs – Haziran aylarında. Bu müzayedelerde alıcı karşısına çıkan kitaplar arasında bence ilginç ve sözü edilmeye değer olanlardan ulaşabildiklerimi çekiç fiyatlarıyla birlikte tanıtmak istedim.
Ayrıca kısa kısa değerlendirmeler de yaptım. Bir müzayede enflasyonu yaşadığımız söylenebilir mi? Belki… Ama görülen şu ki var olanı geriletici, alıcıyı bıktırıcı bir bolluk, sıklık ve tekrar dönemi yaşıyoruz. Aman dikkat, sahaflar ve kitap meraklıları…
Geride bırakılan üç ay içinde düzenlenen altı müzayedeyi tarih sırasına göre birlikte gözden geçirelim:
İzmir Kitap Müzayedeleri
Sözünü edeceğim ilk iki müzayede İzmir’de birbirini izleyen iki gün içerisinde gerçekleştirildi. İzmir’de peş peşe iki ayrı müzayede düzenlenmesini kitap piyasası açısından olumlu bulmadığımı ifade etmek isterim. Çok eski bir kültür merkezi olan İzmir’de belli bir eski kitap piyasasının varlığı, özellikle “sahaf’ adıyla iş yapan esnâfın, İstanbul ölçüsünde olmasa da çoğaldığı gözleniyor. Hatta İzmir Sahaflar Derneği adıyla bir örgütleri bile var. Bir iki yıldır müzayedeler de yapılıyor bu ilde…
Bu yazıda önce 13 Nisan 1996 Cumartesi günü Karşıyaka Öğretmenler Lokali’nde, ilçe belediyesi ve dernek işbirliği ile gerçekleştirilen, Mehmet Beşeri’nin hazırlayıp yönettiği Karşıyaka 1. Kitap Müzayedesi’nden söz edeceğim.
Yayımlanan ve gününden önce ilgilenenlere ulaştırılan kataloğa (94 s., 19,5 x 13,5 cm.) göre “Türkiye, Şehirlerimiz ve Şehir Monografileri”, “Güzel Sanatlar, Mimarlık ve Edebiyat”, “Tiyatro, Müzik”, “Edebiyat, Bilim ve Fikir Eserleri”, “Tarih, Yakın Tarih, Politika”, “Kırk Ambar”, “Gravürler, Film Afişleri, Kartpostallar” bölüm başlıklarıyla, 312 sıra numarası altında pek çoğu kitap 400 kadar obje satışa sunuldu:
- Ünlü fotoğrafçı Foto Resne’nin imzasını taşıyan Album de Smyrne (3 milyona açıldı, satılıp satılmadığı öğrenilemedi),
- İzmir Civarının Bünyesine Ait Tetkikler (İst., 1930, Fransızca-Türkçe) 800.000 liraya,
- 1930 Sanayi Kongresi. Raporlar, Zabıtlar. (Ankara, tarihsiz) 1,5 milyona,
- Gülgun Tunç’un Taş Köprülerimiz (Ankara, 1978) kitabı 1.300.000 liraya,
- İki ciltlik Türk Sanat Tarihi Araştırma ve Incelemeleri (İst., 1963,1969) 4 milyon liraya,
- 60. Doğum Yılı Münasebetiyle Fuad Köprülü Armağanı (İst., 1953) 2 milyona,
- Birinci Türk Tarih Kongresi. Konferanslar ve Müzakere Zabıtları (İst., 1932) 1,5 milyona,
- Mustafa Cezar’ın Osmanlı Tarihinde Levendler (İst., 1955) kitabı 2,5 milyona,
- Kemal Zeki Gençosman’ın Türk Destanları (İst., 1972) kitabı 750.000 liraya,
- Kâtib Çelebi’ye ait olduğunu ve adının doğrusunu ancak özel bir gayret ya da bilgiyle anlayabileceğiniz Tuhfetü’l-Kibâr fî Esfâri’l-Bihâr (İst., 1269) 1.300.000 liraya alıcı buldu.
İzmir’de düzenlenen ikinci müzayedeyi uzun yıllardan beri bu kentte sahaflık yapan bir aileye mensup olup son zamanlarda İstanbul’a taşınmış olan Nail Esmer ile Şükrü Tül birlikte gerçekleştirdi. 14 Nisan 1996’da Atlantis Otel’de Yenigün Kitabevi adına düzenlenen Ege Müzayedeleri (I) İzmir Kitap Müzayedesi‘nde önceden hazırlanıp dağıtılan kataloğa (75+2 s., 27,5 x 19,3 cm.) göre 436 sıra numarası altında 542 adet kitap satışa sunuldu. Çekiç fiyatlarını ısrarla uğraşmama karşın elde edemediğim için ilgimi çeken kitapların açılış fiyatlarını vereceğim:
- Malik Aksel’in Anadolu Halk Resimleri ( İst., 1960) ve Resim Sergisinde Otuz Gün (Ankara, 1943) adlı kitapları 1.200.000 liraya,
- Kâtib Çelebi’nin Keşf-el Zunûn’ u (İst., 2 c., 1971,1972) ile Bağdadlı Ismail Paşa’nın Keşf -el Zunûn Zeyli c., 1972) 10 milyona,
- İbrahim Gökçen’in Manisa Tarihinde Vakıflar ve Hayırlar (Manisa, 1950) kitabı 900.000’e,
- M. Çağatay Uluçay’ın Manisadaki Saray-ı Amire ve Şehzadeler Türbesi (İst., 1941) 1 milyona,
- Bezmi Nusret Kaygusuz’un Kurumuş Pınar (İzmir, 1959) ve Şeyh Bedreddin Simaveni (İzmir, 1957) kitapları 1.600.000’e,
- Ünlü hiciv üstadı Şair Eşref’in hepsi Kahire baskısı olan Deccâl (1320), İstimdâd (1323), Şah ve Padişah (1906), Hasbihal (1908) adlı tek cilt birliğindeki eserleri 2 milyona,
- İshak Efendi’nin Bektaşiliğin eleştirisi niteliğindeki Kâşifü’l-Esrâr ve Da-fi’ül-Eşrâr (İst., 1291) kitabı 900.000 liraya,
- Karaçelebizade Abdülaziz Efendi’nin Ravzatül-Ebrar… (Kahire-Bulak, 1248) adlı eseri 5 milyona,
- 35 sayılık Şadırvan dergisi takımı (1949) 2 milyona,
- Salnâme-i Vilâyet-i Sûriye (Sene 1300) 10 milyona,
- Fuzûli’nin Hadilkatü’s-Süedâ (Kahire-Bulak, 1271) adlı eseri 1 milyona,
- Ahmed Vefik Paşa’nın 2 ciltlik ünlü sözlüğü Lehce-i Osmanî (İkinci bs., 2 c., 1306) 1.200.000’e,
- Mehmed Salâhi’nin Kamus-ı Osmâni adlı 4 ciltlik sözlüğü (İst., 1313-1322) 4 milyona satışa sunuldu.
Yenigün Kitabevi’nce İstanbul’da hazırlanıp İzmir’de gerçekleştirilen bu müzayededen sonra aynı kitabevi tarafından diğer Ege illerinde de yeni müzayedeler yapılması düşünüldüğü öğrenilmiştir.
Beyoğlu Sahafları Aslıhan Grubu Müzayedesi
Üçüncü müzayede İstanbul’dan… Beyoğlu Sahhafları Aslıhan Grubu‘nun 5 Mayıs 1996 günü Aslıhan’da Üçüncü Defa olarak düzenlediği bu müzayedede, önceden bastırılıp ilgililere dağıtılan Kitap Kurtlarının Çekişme Kataloğu‘na (76 s., -27,5 x 20 cm.) göre 216 sıra numarası altında büyük çoğunluğu kitap olmak üzere 367 obje satışa sunuldu.
Sahaf Halil Bingöl‘ün hazırladığı ve Kadıköy’ün usta sahafı Sami Önal‘ın yönettiği “çekişme”de dikkatimi çeken kitaplardan ve diğer parçalardan
- Efzayiş Suat (Yalçın)’ın Türk Kadını. Müsbet Menfi. (İst., 1932), Nâzım İçsel’in Kadın Nedir? Kadın Hakkında Büyük Adamların Düşünceleri ve Üç Küçük Hikaye ile 16 Tablo (İst., 1936) ve Zehra Celasın’ın Tarih Boyunca Kadın (İst., 1946) adlı üç eseri 600.000 liraya,
- Cevat Hakkı Tarım’ın eseri Tarihte Kırşehri – Gülşehri -Babailer – Ahiler – Bektaşiler (İst., 1948) 1 milyona,
- Süleyman Tevfik’in (Özzorluoğlu) İncili Çavuş (İst., 1919) ve Himmetzâde’nin Bekri Mustafa (1338/1922) adlı kitapları 1 milyona,
- Belgelerle Türk Tarihi dergisinin 1967 – 1974 yılları arasına ait 1 – 84 sayısı (13 cilt, 10 kitap) 9,300,000 liraya;
- Kaşgarlı Mahmud’un Kitâbu Divânu Lugati’t-Türk adlı anıt eserinin Kilisli Rif’at (Bilge) tarafından gerçekleştirilen üç ciltlik ilk yayını (İst., 1333- 1335) 3,5 milyona,
- Perde ve Sahne (Sayı: 1 – 25, 1941 -1943) ve Perde Sahne (Sayı: 1 – 31, 1943 – 1945) adlarıyla yayımlanan derginin iki dönemine ait toplam 56 sayı 7 milyona,
- İlk kuşak Türk folklorcularından Yusuf Ziya Demirci’nin (Demircioğlu) Köy Halk Türküleri (İst., 1938) adlı eseri 2,250,000 liraya,
- Altıncı Daire-i Belediye (Bugünkü Beyoğlu Belediyesi) tarafından Osmanlıca ve Fransızca olarak yayımlanan 15 başlık ve 103 maddeden oluşan “Zabıta Teftişi Üzerine Yönetmelik” (Beyoğlu, 1257/-1859) 1,5 milyona,
- Kemal Samancoğlu’nun eski ilçe yeni il Bartın’ı anlatan İktisat ve Ticaret Bakımından Bartın (Ankara, 1941) adlı eseri 800.000’e,
- Rıza Nur’un Ebulgazi Bahadır Han’dan çevirip yayımladığı Türk Şeceresi. Şecere-i Türk. (İst., 1323/1925) adlı eser 800.000’e,
- Ünlü bilim ve siyaset kadını Behice Boran’ın Toplumsal Yapı Araştırmaları (Iki Köy Çeşidinin Mukayeseli Tetkiki) (Ankara, 1945) 900.000’e,
- Bursalı Mehmed Tahir’in 3 cilt ve 4 kitaptan oluşan Osmanlı Müellifleri (İst., 1915, 1922, 1924) adlı önemli eseri 6 milyona,
- İlk üç fasikülü Cemil Cahit Güzelbey’e (Gaziantep Ser’i Mahkeme Sicilleri, Gaziantep, 1966), dördüncü fasikülü ise C.C. Güzelbey ve Hulüsi Yetkin’e (Gaziantep Şer’i Mahkeme Sicillerinden Örnekler, Gaziantep, 1970) ait olan önemli eser açılış fiyatı olan 1 milyona,
- Posta ve Telgraf ve Telefon Müdiriyet-i Umumiyesi tarafından yayımlanan Memâlik-i Osmâniye’de Kain Telgraf ve Posta, Merâkizi ile Şuabâtının Esâmisini Mübeyyin Risâledir (İst., 1325/1909) adlı eser 18 milyona,
- Enderunlu Fazıl Bey’in “Defter-i Aşk”, “Hüban-nâme” , “Zenân-nâme” ve “Çengi-name” mesnevileriyle Sünbülzâde Vehbi’nin “Şevk-engîz” mesnevisini bir araya getiren derleme (İst., 1869) 4 milyona,
- Ayda Bir adlı derginin takımı (40 sayı, 1952 – 1955) 7 milyona,
- M. Fuad Köprülü tarafından yönetilip Türkiyat Enstitüsü’nce yayımlanan 2 sayılık Türk Hukuk ve İktisat Tarihi Mecmuası (1931, 1939) 2 milyona,
- Bafralı Yanko’nun Yozgad Seyahatnamesi (İst., 1306/1889) 1 milyona,
- Türk Kahramanı Köroğlu’nun Maceraları adlı derginin takımı (40 sayı, 1953-1954) 20 milyona alıcı buldu.
Librairie de Péra Antika Kitap Müzayedesi
Dördüncü sırada yer alan müzayede Librairie de Péra’nın XIX. Antika Kitap Müzayedesi‘ydi. 19 Mayıs 1996 tarihinde Pera Palas Oteli’nde gerçekleştirilen müzayedenin kataloğuna göre ( [122 + 11 s.], 23,3 x 16 cm.) 189 sıra numarası altında çoğunluğu kitap olmak üzere 300’e yakın obje satışa sunuldu.
Her zaman olduğu gibi bu müzayedeyi de artik bu işi bırakmak istediğini kulağıma fısıldamış olan İstanbul’un kıdemli sahaf ve müzayede münadilerinden İbrahim Manav yönetti. Alışılmış “Pera Müzayedeleri”nin aksine, salon dolu olmasına karşın, bazı parçalarda çok çeşitli sebeplerin bileşkesiyle oluşan fiyat yükselmemesi ve alıcı çıkmaması gibi bir sonuçla karşılaşıldı.
İki Müteferrika baskısı eser dışında birçok antika kitabın da yer aldığı müzayedede satışa sunulan eserler arasında
- 7 parçadan oluşan “Ali Canip Yöntem’in Kitaplığı’dan imzalı Kitaplar” lotu 10 milyona;
- Apollon Fotoğraf Atelyesi’nden çıkma Souvenir de Contantinople (yaklaşık 1900) 26 milyona;
- Sadullah Ayaşlı’nın Boğaziçi Balıkları (İst., 1937) 1,5 milyona;
- Mehmet Halit (Bayrı) imzalı Istanbul Argosu ve Halk Tabirleri (İst., 1934) 10 milyona;
- Edmondo de Amicis’in Constantinople adlı kitabı 18 milyona;
- Charles du Fresne du Cange imzalı Histoir de L’Empire de Constantinople sous les Empereurs François… adlı eser 55 milyona;
- İbrahim Müteferrika tarafından basılan ilk Türkçe kitap olan Van Kulu Lugati (İst.,1141/1729) 85 milyona;
- Günümüzün tanınmış ressamlarından Mehmet Güleryüz’e ait “Özgün Çinko Baskı Gravür” 30 milyona;
- “Hamdullah Subhi Tanrıöver Konağının Ziyaret Defteri” 12 milyona;
- Kıyafet-i Milliye-i Osmaniyye adlı kartpostal albümü 22 milyona;
- J. Th. Krusinski tarafından kaleme alınan ve İbrahim Müteferrika eliyle çevrilip basılan ve kısaca Târih-i Seyyâh… (1142/1729) diye bilinen nâdir eser 89 milyona;
- Müşir Ârif Paşa’nın Mecmua-i Tesâvir-i Osmaniyye (Paris, 1863) adlı çok nadir bulunan kıyafet albümü 200 milyona;
- Osman Hamdi Bey ve Marie de Launay’ın birlikte hazırladıkları, fotoğraflardan ve giysilerle ilgili açıklamalardan oluşan Les Costumes Populaires de la Turquie en 1873 (İst., 1873) adlı Osmanlı halklarının giysilerini tanıtan çok nadir albüm 110 milyona;
- Alexandre Raymond’un Faïences Décoratives de la Vielle Turquie (Paris, tarihsiz) adlı eseri 55 milyona;
- 1493 tarihli ve Hartmann Schedel imzalı “Istanbul Gravür/Haritası” 35 milyona;
- 1790-91 tarihli yazma En’am-ı Şerîf 35 milyona alıcı buldu.
Ankara Antika Kitap Müzayedesi
Beşinci müzayede Ankara’da gerçekleştirildi. Ankara’da sahaflarıyla ünlü çarşılar, pasajlar, semtler vardı. Kızılay’da Kocabeyoğlu Pasajı, Zafer Çarşısı ve Hacı Bayram-ı Veli Camii civarı böyle yerlerdendi. Buraları uzun zamandan beri görmedim, ne durumda oldukları hakkında bir fikrim yok… Ancak Ankara’ya her gidişimde yoklayıp hatırını sormadan edemediğim, ufak tefek alışverişler yaptığım, Karanfil Sokak’taki pasajda bulunan küçük bir sahaf dükkanı var: Sanat Kitabevi.
Bu Kitabevi, I. Antika Kitap Müzayedesi adıyla 26 Mayıs 1996 tarihinde “3. TÜYAP Ankara Kitap Fuarı” dolayısıyla Altınpark Toplantı Salonu’nda bir müzayede gerçekleştirdi. Önceden hazırlanıp ilgililere ulaştırılan kataloğa göre (63 + 4 s., 23,8 x 16 cm.) müzayedeye altısı yazma 170 kitap sunuldu.
Daha önce İstanbul’da Alaaddin Eser Kitabevi’nin müzayedelerini yöneterek bu alanda da adını duyuran dostumuz İ. Gündağ Kayaoğlu, Sanat Kitabevi’nin müzayedesini de yönetti. İzmir gibi Ankara’da da kitap müzayedel-rinin geçmişi fazla eskiye dayanmıyor. Hatta İzmir’den de yeni olduğu söylenebilir. Buna karşın başkentte böyle bir etkinliğin gelenekselleşmesi ve buna da Sanat Kitabevi’nin öncülük etmesi beklenir.
Müzayedede satılan ve sözünü etmek isteğim kitap ve diğer parçalardan
- M. Tayyib Gökbilgin’in Rumeli’de Yörükler, Tatarlar ve Evlâd-ı Fâtihân (İst., 1957) adlı eseri 2,5 milyona;
- Ünlü bilim, tıp ve sanat tarihi araştırmacısı A.Süheyl Ünver’in 10 kitabından oluşan bir lot 9 milyona;
- Dahiliye Vekâkeleti tarafından yayımlanan Köylerimiz (İst., 1933) adlı kaynak eser 4.750.000 liraya;
- Hilmi Ziya Ülken’in İslâm Sanatı (İst., 1948) adlı eseri 6 milyona;
- 60. Doğum Yılı Münasebetiyle Fuat Köprülü Armağanı (İst., 1953) 2,5 milyona;
- İstanbul rehberleriyle de tanınan Ernest Mamboury’nin Ankara. Guide Touristique (İst., 1933) adlı eseri 8 milyo-na;
- “Türkiye’de Bektaşi ve Alevilerin Oturdukları Yerleri Gösterir Harita” (Besim Atalay’ın Bektaşilik ve Edebiyatı [İst., 1924] adlı eserinde bulanan harita olduğunu sanıyorum.) 11 milyona;
- Ünlü müzikolog Mahmut Ragıb Gazimihal’in baskı tarihi eski ve yeni 11 kitabından oluşan lot 12 milyona;
- Türk Tarih Kurumu’nun ünlü yayın organı Belleten’in 59 yıllık takımı (Sayı: 1- 226, 1937 – 1995) 80 milyona;
- Davul mizah dergisinin takımı (Sayı: 1 – 24, 1908 – 1909) 6 milyona;
- 7 kitaptan oluşan “Demiryolu Kitapları” lotu 11 milyona;
- Ziya Göğem’in Kurmay Albay Dadaday’lı Halit Beğ Akmansü (1884 – 1953) adlı 2 ciltlik eseri (İst., 1954, 1956) 12 milyona;
- İbnülemin Mahmut Kemal İnal’ın Son Hattatlar (İst., 1970) ve Hoş Sadâ… (İst., 1958) adlı iki kaynak eseri 5,5 milyona;
- Baron de Tott’un Memoires du Baron de Tott. sur les Turcs et les Tartares, (Maestricht, 1785) adlı anılarının ikinci basımı 16 milyona;
- Habil Âdem’in Dr. Friç takma adıyla kaleme aldığı Kürdler. Tarihi ve İctimâi Tedkikât (İst., 1334/1913) eseri 7 milyona;
- Türk dergicilik tarihinin seçkin örneklerinden biri olan Şehbal’in takımı (Sayı:1 – 100, 1909 – 1914) 27 milyona;
- Genç Türkiye Cumhuriyeti’ni tanıtma amacına yönelik bir resmi yayın organı olan La Turquie Kemaliste’in 51 sayılık takımı (1934 – 1948) 15 milyona;
- Sadeddin Nüzhet Ergun’un her zaman aranan eseri Türk Musikisi Antolojisi (2 cilt, 1942, 1943) 7 milyona alıcı buldu.
İstanbul Kitap Müzayedesi
Kitap dünyasının son müzayedesi İstanbul’daydı. Moda Nümismatik I. Kitap Müzayedesi 2 Haziran 1996 tarihinde Çırağan Sarayı – Yıldız Salonu’nda gerçekleştirildi. Aynı gün, aynı salonda filatelistlerin de iki müzayedesi vardı. Ancak konu dışında olduğu için bunlardan söz edilmedi. Herkes üzerinde sessiz, çekingen bir insan izlenimi bırakmışken zaman zaman cesur iş ilişkilerine girerek esnafı ve müşteriyi şaşırtan Moda sahaflarından Mehmet Ruhi Okuş‘un müzayede yapacağını duyunca önce şaşırdım, sonra da basılı kataloğunu ve bir hafta sonra çıkan ekini (32 + 13 s., 20 x 13,6 cm.) incelemeye koyuldum.
Müzayedede 261 + 55 sıra numarası altında 351 parça satışa sunulmuştu. Ziya Ağaoğulları’nın yönettiği müzayedede ilgimi çeken kitap ve diğer yayınlardan
- Fahrettin Erdoğan’ın Türk Ellerinde Hatıralar (Ankara, 1954) adlı gerçekten az bulunan ve yeni basımı yapılması gereken anı kitabı 2.750.000 liraya,
- İbnülemin Mahmut Kemal İnal’ın Osmanlı Devrinde Son Sadrazamlar (Ist., 1940 – 1953) adlı kaynak eseri 3 milyona,
- “Naima Tarihi”nin 6 ciltlik baskısı (Ist., 1281-1283 / 1864 – 1866) 12 milyona,
- Şirket-i Hayriye tarafından yayımlanan 18 sayılık Boğaziçi dergisi 11 milyona,
- Türk Etnografya Dergisi’nin ilk 15 sayısı (1955 – 1977) 5,5 milyona ve
- Kasım Ülgen’in üç cildi bir arada kolay kolay bulunmayan Doğu Anadolu Oyunları ve Havaları (1944) adlı eseri 5,5 milyona alıcı buldu.
Önümüzde Ankara, İstanbul ve İzmir’den sesler getirecek yeni müzayede haberlerinin alındığı sonbahar dönemi var… Eski ve yeni her türlü kitapla hemhâl olacağımız uzun bir yaza ve güz başına duyduğumuz özlem gerçekleşecek galiba… Kitabın daha da yüceldiği, yüceltildiği ve buna bağlı olarak yüceleceğimiz günler, nereler-desiniz?
Dergideki bölüm için tıklayın.
İlginizi çekebilir
- Müzayedelerin Kültür Tarihi
- Bares für Rares
- Nadir Kitap Röportajları
- Kitap-Dergi Kategorisi Yayında
- Koleksiyon Sevgisi-5 Kitap Merakı ve Kitap Koleksiyonculuğu
- Leon Bahar’ın Mektupları ve Bir Sürgün Hikâyesi
- Levant Antika’dan Osmanlı ve Erken Cumhuriyet Karma Eserleri Müzayedesi
- Hafıza-i Beşer Sergisi «Osmanlı Yazmalarından Hikâyeler»
- Osmanlı-Cumhuriyet Dönemi Dergiler Dijital Arşivi
- Kültür & Tarih Sohbetleri Programı
- Reşat Ekrem Koçu ve İstanbul Ansiklopedisi Projesi
0 Yorum bulunuyor “Kitap Müzayedeleri”