Tarihçi ve romancı Reşat Ekrem Koçu tarafından 1944-1973 yılları arasında yayımlanan İstanbul Ansiklopedisi, SALT ve Kadir Has Üniversitesi işbirliği ile bir arşiv ve araştırma projesine dönüştürüldü.
Reşat Ekrem Koçu (1905-1975) hayattayken ancak G harfine kadar basılabilmiş olan ve 11 ciltten oluşan İstanbul Ansiklopedisi, kuşkusuz tarih ve koleksiyon meraklıları arasında yaygın olarak bilinen bir eser.
Geçen yıl Kadir Has Üniversitesi’nin yaklaşık 20 bin ögelik bir belge grubu halinde devraldığı İstanbul Ansiklopedisi Arşivi, bir süredir SALT işbirliği ile yürütülen çok katmanlı bir projede kullanılıyor.
Projenin detaylarını bulabileceğiniz SALT’ın web sitesindeki haberde şu ifadelere yer verilmiş:
SALT ve Kadir Has Üniversitesi, iki kurumun karşılıklı öğrenmeye dayalı ortak programlar geliştirmesi amacıyla imzaladıkları iş birliği protokolünün ikinci yılında uzun vadeli bir arşiv ve araştırma projesini hayata geçiriyor. Üç yıla yayılacak projeyle tarihçi ve romancı Reşad Ekrem Koçu’nun (1905-1975) yarım kalmış İstanbul Ansiklopedisi‘nin basılı ciltleri ve yayınla ilgili muhtelif nitelikte binlerce belge dijital ortama aktarılarak çok yönlü bir çevrimiçi yazılım aracılığıyla erişime açılacak.
Koçu, İstanbul’un “muazzam kütüğü”nü oluşturmak üzere 1944’te başladığı etraflı kaynak tarama ve madde yazımı çalışmalarını 1973’e kadar sürdürür. Sokaklardan mimari yapılara, mühim ya da alelade şahıslardan şehrin âdetlerine, tarihî olaylardan şehir efsanelerine nice konu hikâyemsi anlatımlarla ve resimlemeler eşliğinde kayda geçirilir. Dönemin değerli tarihçi, edebiyatçı, akademisyen ve sanatçılarının katkıda bulunduğu İstanbul Ansiklopedisi, tezkirecilik geleneğiyle Batılı ansiklopedizmin -Koçu’nun kişisel ilgileri çevresinde şekillenen- benzersiz bir karışımı olur. Yalnızca bir başvuru kaynağı, bir tanıklıklar derlemesi ya da İstanbul’a dair her şeyi içerme çabasında devasa bir girişim değil; bütün bu malzemeyi belirli önem hiyerarşileri ve içerme/dışlama stratejileri doğrultusunda işleyerek kendine has bir İstanbul fikri ya da imgesi inşa eden sıra dışı bir çalışmadır. Koçu hayattayken ancak G harfine kadarki ilk 11 cildi basılabilmiş olan İstanbul Ansiklopedisi‘nin sonraki ciltlerinin ham malzemesini oluşturan belgelerin akıbetiyse hep bir merak ve tartışma konusu olmuştur.
Proje aynı zamanda SALT Beyoğlu’nun giriş mekânı Forum’da kurulan İstasyon: İstanbul Ansiklopedisi ile incelemeye açıldı. 16 Haziran tarihine kadar çeşitli sunum, söyleşi ve atölyelerle desteklenecek bu program kapsamında İstanbul Ansiklopedisi’nin künye yazım sürecine de katkıda bulunabilirsiniz.
Projenin detaylarını yürütücülerinin sesinden dinlemek isteyenler için video önerimiz ise aşağıda.
İlber Ortaylı’nın görüşleri
Bakın ünlü tarihçimiz İlber Ortaylı, Reşat Ekrem Koçu’nun tarih yazıcılığı hakkında neler söylüyor: *
Reşat Ekrem’in bir metodu vardı; hem onun zamanında tarih çok daha farklı anlaşılıyordu, yorumlanıyordu. Koçu, Braudel Okulu’nu, Annales Okulu’nu tanıdığı için enteresan işler yapmış değildir; öngörüsü ve merakıyla küçük insanın hayatına yöneldiğinden enteresandır. İstanbul Ansiklopedisi’nde matbaa işçisi, patronu, kayıkçı, iş adamı, sokak müvezzii (satıcısı) oldu. Elbette başka isimler de var…
… Fakat Reşat Ekrem Koçu, bu saydığım isimlerle (diğer tarihçileri kastediyor) karşılaştırılınca bambaşka bir yerde durur. Düpedüz “ismi geçmezlerin” tarihini yazmıştır. Türk toplumunun, şehir toplumunun görünmez tarihini kaleme almıştır. Kahvedeki adamın da ayak takımının da, küçük esnafın da kriminal tiplerin de tarihine değinmiştir…
… Böylesine renkli bir ülkeyi, çok güzel bir dil kullanarak tarif etmiştir. Kendi adıma; ismi bilinmeyenlerin tarihini okudukça, onun sayesinde eski dünyanın başkalığına gittim. Bu bende bir nostalji etkisi de yaratmıştır, onu da söyleyeyim.
* Kitap: Bir Ömür Nasıl Yaşanır? Hayatta Doğru Seçimler için Öneriler – İlber Ortaylı,
Söyleşi: Yenal Bilgici, 2. Baskı s:62, Kronik Yayınları – Mart 2019
İlginizi çekebilir
- İstanbul Ansiklopedisi Arşivi çalışmaları başlatıldı
- İstasyon: İstanbul Ansiklopedisi
- Tanıklık: Reşad Ekrem Koçu ve İstanbul Ansiklopedisi (Video)
- Edhem Eldem “Tarihçi Gözüyle Reşad Ekrem Koçu’nun İstanbul Ansiklopedisi” (Video)
0 Yorum bulunuyor “Reşat Ekrem Koçu ve İstanbul Ansiklopedisi Projesi”