Dekovil Fr. decauville
Ray aralığı 60 santimetre veya daha az olan, araçları buhar, hayvan veya insan gücüyle yürütülen küçük demiryolu.
• 1935 yılında çarşı iznine çıkan askerlerin, 1884 yılında kurşun madeni taşımacılığı için inşa edilmiş ve sonradan Edremit’e kadar uzatılan Balya-Palamutluk arasındaki kömürlü dekovil hattını kullandığı yolculuklarını gösteren 15 adet fotoğraf. Demiryolu ve madencilik tarihimiz açısından değerli belgesel fotoğraflar.
• Her biri yaklaşık 6 x 9 cm ebadında ve arkaları yazılı.
• Fotoğraflardaki dekovil hattı günümüzde bulunmuyor, 1950’li yıllarda işlevini yitirdiği için maalesef sökülmüş. Edremit’te bulunan askeri birlik ve pazara giden yerel halk bu hattan yararlanmış. Akçay’dan sonra son durak Ilıca istasyonu imiş, şimdiki Güre yerleşimine yakın bir yer. Edremit’ten sonra Bostancı istasyonu vardı, bu da önemli yerleşimlerden.
Tarihçe
Madencilik fonksiyonu ile 1840-1940 yılları arasında Türkiye’nin en popüler yerleşmelerinden biri olan ve Avrupalı birçok şirketin ilgi gösterdiği Balya, Türkiye’de birçok ilki gerçekleştirmiştir. Elektriğin ilk kullanıldığı, belediye teşkilatının ilk kurulduğu (1890), hava kirliliğinin ilk olarak yaşandığı Balya, ilk işçi grevine de sahne olmuştur.
Tam bir maden şehri olan Balya; sosyal ve kültürel yapısı, hareketli ticareti ile göz kamaştıran bir şehirdir. Hastaneleri, barları ve sineması olan Balya’nın yapısı 1939 yılında madenin kapatılması ile değişmiştir. Dışarıya yoğun bir göç yaşanmış, ticaret, sosyal, kültürel yapısı ve nihayetinde ekonomik yapısı değişmiştir. Günümüzde ilçe statüsünde olan Balya, tarım ve hayvancılık yerleşmesi haline gelmiştir.
…1839-1849 yılları arasında Balya Maden İşletmeleri açılmış ve 1868 yılında Alman uyruklu Reiser tarafından alınan işletme hakkı Lorium Şirketi’ne devredilmiştir. Böylece yabancı sermaye Osmanlılar döneminde 1868 yılında ilk defa Balya’ya gelmiştir. Maden 1920 yılına kadar Almanlar tarafından işletilmiştir. Ayrıca, 1878’de Fransız uyruklu Riol adında birisine 17.234 dönümlük alanda maden arama, işletme ve mevcut curuflardan yararlanma hakkı 99 yıllığına tanınmıştır.
1892 yılında Kocagümüş, Karaaydın ve Balya’daki gümüşlü kurşun madenini işletmek üzere, Balya Karaaydın Anonim Şirketi (Socite Anonyme Ottomane Des Mines De Balia-Karaaydın) kurulmuştur. Söz konusu şirket, 1901 yılında yayınlanan fermanla, 99 yıllığına madeni işletme hakkını almıştır. 1901 yılında Mancılık’ta elektrik sistemi devreye sokularak, Anadolu’da Tarsusu, İstanbul ve Tarbzon ile birlikte ilk defa elektrik üretimi gerçekleşmiştir. 1911 yılında şirkette 175 müstahdem ve 1.165 işçi çalışmıştır. İşçi sayısı ile ilgili bu rakamlar, madende asansörün ve elektriğin kullanılması, işletmenin büyüklüğü ve kullanılan teknolojinin seviyesi hakkında fikir vermektedir. Ayrıca, maden işletmesinin ihtiyacından fazla üretilen elektrik, yerel yönetime verilerek, çevrenin aydınlatılması için kullanılmıştır. Balya Karaaydın Şirketi, üretilen madenleri Akçay limanına ulaştırılmak için, Balya-Palamutluk arasına, 62 km uzunluğunda ve 60 cm genişliğinde bir dekovil hattı döşerken, Palamutluk-Akçay arasına da tren hattı yaptırmıştır. Bu yatırımlar sayesinde; madenler dekovil hattından hayvanlarla Palamutluk’a kadar çekilmiş, buradan ise, trenlerle Akçay’a aktarılmış, oradan da gemilerle yurt dışına gönderilmiştir.
